پتاسیم دی هیدروژن فسفات (Potassium Dihydrogen Phosphate) چیست؟
یکی از نمک‌های مهم در صنایع شیمیایی و کشاورزی است که کاربردهای فراوانی دارد. در این توضیح جامع، به بررسی ساختار، روش تولید، نام‌ها و کدهای بین المللی، ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی، کاربردها، نکات ایمنی و قیمت پتاسیم دی هیدروژن فسفات در ایران و جهان می‌پردازیم.
نام‌ها و کدهای بین المللی پتاسیم دی هیدروژن فسفات
- نام شیمیایی: پتاسیم دی هیدروژن فسفات
- نام انگلیسی: Potassium Dihydrogen Phosphate
- فرمول شیمیایی: KH2PO4
- شماره CAS: 7778-77-0
- شماره EC (EINECS): 231-913-4
ساختار و روش تولید پتاسیم دی هیدروژن فسفات
پتاسیم دی هیدروژن فسفات از واکنش اسید فسفریک (H3PO4) با هیدروکسید پتاسیم (KOH) در نسبت مشخص تولید می‌شود. واکنش اصلی به صورت زیر است:
H3PO4 + KOH → KH2PO4 + H2O
این ماده معمولاً به صورت کریستالی سفید رنگ و محلول در آب تهیه می‌شود. ماده تولید شده غالباً خالص بوده و در صنایع مختلف به کار می‌رود.
پارامترهای فیزیکی و شیمیایی پتاسیم دی هیدروژن فسفات
- حالت فیزیکی: جامد کریستالی سفید
- وزن مولکولی: حدود 136.09 گرم بر مول
- نقطه ذوب: حدود 252 درجه سانتیگراد
- حلالیت: به راحتی در آب حل می‌شود، نامحلول در الکل
- چگالی: حدود 2.338 گرم بر سانتی‌متر مکعب
- pH محلول: اسیدی خفیف (حدود 4.5 در محلول آبی)
- پایداری: پایدار در شرایط عادی نگهداری و مقاومت نسبی در برابر حرارت و نور
کاربردهای پتاسیم دی هیدروژن فسفات
- در کشاورزی به عنوان کود فسفاته برای تامین فسفر و پتاسیم مواد مغذی گیاهان
- تنظیم pH در صنایع غذایی و داروسازی
- استفاده در تولید صابون، شیشه و سرامیک
- به عنوان تقویت‌کننده و تنظیم‌کننده اسیدی در نوشیدنی‌ها و محصولات غذایی
- به عنوان منبع فسفر و پتاسیم در فرمولاسیون کودهای شیمیایی ترکیبی
- کاربرد در آزمایشگاه‌های شیمی برای بافر سازی محلول‌ها
- استفاده در آتش‌نشانی به عنوان جزء مواد خاموش‌کننده‌های حریق خشک
نکات ایمنی در کار با پتاسیم دی هیدروژن فسفات
- تماس مستقیم با پوست و چشم باید اجتناب شود؛ استفاده از دستکش و عینک ایمنی ضروری است.
- استنشاق گرد و غبار پتاسیم دی هیدروژن فسفات ممکن است باعث تحریک دستگاه تنفسی شود؛ استفاده از ماسک توصیه می‌شود.
- در نگهداری باید از رطوبت و دمای بالا خودداری شود تا خاصیت ماده حفظ گردد.
- در صورت بلع، استفراغ و مراجعه فوری به پزشک ضرورت دارد.
- انبارداری باید در محل خشک، خنک و با تهویه مناسب انجام شود.
قیمت پتاسیم دی هیدروژن فسفات در ایران و جهان
قیمت پتاسیم دی هیدروژن فسفات متغیر بوده و به کیفیت، مقدار خرید، نرخ ارز، و شرایط بازار وابسته است. در ایران، این ماده عمدتاً از طریق شرکت‌های تامین مواد شیمیایی داخلی و وارداتی تامین می‌شود. به طور تقریبی قیمت در بازارهای جهانی معمولاً بین 1000 تا 3000 دلار آمریکا برای هر تن متغیر است. قیمت در ایران ممکن است تحت تاثیر تعرفه‌ها و هزینه حمل و نقل تغییر کند.