کلروفرم گرید ACS: همه‌چیز درباره این حلال پرکاربرد
کلروفرم (Chloroform) با فرمول شیمیایی CHCl3، یک ترکیب آلی فرار، بی‌رنگ و با بوی شیرین است که در صنایع مختلف کاربردهای گسترده‌ای دارد. کلروفرم گرید ACS، نوعی از این ماده است که از نظر خلوص و کیفیت، استانداردهای انجمن شیمیایی آمریکا (American Chemical Society) را برآورده می‌کند. این گرید از کلروفرم برای مصارف آزمایشگاهی و تحقیقاتی که نیاز به خلوص بالا دارند، استفاده می‌شود.
روش ساخت کلروفرم
کلروفرم به طور صنعتی از طریق روش‌های مختلفی تولید می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- کلرزنی متان یا اتان: در این روش، متان (CH4) یا اتان (C2H6) با گاز کلر (Cl2) در دمای بالا (400-500 درجه سانتی‌گراد) واکنش می‌دهد. این واکنش زنجیره‌ای منجر به تولید مخلوطی از کلرومتان‌ها (CH3Cl، CH2Cl2، CHCl3، CCl4) می‌شود که با استفاده از تقطیر از هم جدا می‌شوند.
- واکنش اتانول یا استون با هیپوکلریت: در این روش، اتانول (C2H5OH) یا استون (CH3COCH3) با محلول هیپوکلریت سدیم (NaClO) واکنش می‌دهد. این واکنش منجر به تولید کلروفرم، کلرید سدیم (NaCl) و سایر محصولات جانبی می‌شود.
کاربردهای کلروفرم گرید ACS
کلروفرم گرید ACS به دلیل خلوص بالا، در زمینه‌های مختلفی کاربرد دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- حلال: به عنوان حلال در آزمایشگاه‌ها برای حل کردن مواد آلی مختلف مانند چربی‌ها، روغن‌ها، رزین‌ها و آلکالوئیدها استفاده می‌شود.
- استخراج: در استخراج DNA، RNA و پروتئین‌ها از نمونه‌های بیولوژیکی کاربرد دارد.
- سنتز آلی: به عنوان ماده اولیه در سنتز ترکیبات آلی مختلف مانند داروها، رنگ‌ها و مواد شیمیایی کشاورزی استفاده می‌شود.
- کروماتوگرافی: به عنوان جزء فاز متحرک در کروماتوگرافی مایع با عملکرد بالا (HPLC) و سایر روش‌های کروماتوگرافی استفاده می‌شود.
- ماده نگهدارنده: در گذشته به عنوان ماده نگهدارنده در برخی داروها و محصولات آرایشی استفاده می‌شد، اما به دلیل سمیت، امروزه کاربرد آن محدود شده است.
پارامترهای فیزیکی و شیمیایی کلروفرم
- فرمول شیمیایی: CHCl3
- وزن مولکولی: 119.38 گرم بر مول
- شکل ظاهری: مایع بی‌رنگ
- بو: بوی شیرین و مطبوع
- چگالی: 1.48 گرم بر سانتی‌متر مکعب (در دمای 20 درجه سانتی‌گراد)
- نقطه ذوب: -63.5 درجه سانتی‌گراد
- نقطه جوش: 61.2 درجه سانتی‌گراد
- حلالیت در آب: کم (8 گرم در لیتر در دمای 20 درجه سانتی‌گراد)
- فشار بخار: 21.3 کیلوپاسکال (در دمای 20 درجه سانتی‌گراد)
- ضریب شکست: 1.446 (در دمای 20 درجه سانتی‌گراد)
نکات ایمنی کار با کلروفرم
کلروفرم یک ماده سمی و خطرناک است و باید با احتیاط کامل با آن کار کرد. مهم‌ترین نکات ایمنی عبارتند از:
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی (PPE): هنگام کار با کلروفرم، حتماً از دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی، عینک ایمنی و ماسک تنفسی مناسب استفاده کنید.
- تهویه مناسب: کار با کلروفرم باید در محیطی با تهویه مناسب انجام شود تا از استنشاق بخارات آن جلوگیری شود.
- جلوگیری از تماس با پوست و چشم: از تماس مستقیم کلروفرم با پوست و چشم خودداری کنید. در صورت تماس، محل آلوده را با آب فراوان شستشو دهید و به پزشک مراجعه کنید.
- جلوگیری از استنشاق: از استنشاق بخارات کلروفرم خودداری کنید. استنشاق مقادیر زیاد بخار کلروفرم می‌تواند باعث سرگیجه، تهوع، سردرد و حتی بیهوشی شود.
- نگهداری مناسب: کلروفرم را در ظروف دربسته و در مکانی خنک، خشک و دور از نور مستقیم خورشید نگهداری کنید.
- اطفاء حریق: کلروفرم غیرقابل اشتعال است، اما در صورت آتش‌سوزی، از خاموش‌کننده‌های مناسب مانند فوم، دی‌اکسید کربن یا پودر خشک استفاده کنید.
قیمت کلروفرم در ایران و جهان
قیمت کلروفرم بسته به گرید، خلوص، شرکت سازنده، حجم خرید و شرایط بازار متفاوت است. به طور کلی، قیمت کلروفرم گرید ACS نسبت به گریدهای صنعتی بالاتر است.
قیمت کلروفرم در ایران: به دلیل نوسانات نرخ ارز و شرایط بازار، قیمت کلروفرم در ایران متغیر است. برای اطلاع از قیمت دقیق، می‌توانید با شرکت‌های عرضه‌کننده مواد شیمیایی آزمایشگاهی تماس بگیرید.
قیمت کلروفرم در جهان: قیمت کلروفرم در بازار جهانی نیز متغیر است و بسته به عواملی مانند شرکت سازنده، کشور تولیدکننده و شرایط بازار تعیین می‌شود. می‌توانید با مراجعه به وب‌سایت‌های فروش مواد شیمیایی، از قیمت‌های روز کلروفرم مطلع شوید.
آیا تولید کلروفرم صرفه اقتصادی دارد در ایران؟
تولید کلروفرم در ایران نیازمند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های تولید، تامین مواد اولیه و رعایت استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی است. با توجه به وجود تقاضا برای کلروفرم در صنایع مختلف، تولید این ماده در ایران می‌تواند صرفه اقتصادی داشته باشد، اما برای ارزیابی دقیق‌تر، نیاز به بررسی دقیق‌تر هزینه‌ها، درآمدها و شرایط بازار است. همچنین، باید به این نکته توجه داشت که تولید کلروفرم می‌تواند اثرات زیست‌محیطی داشته باشد و باید با رعایت استانداردهای زیست‌محیطی انجام شود.
نکته پایانی:
اطلاعات ارائه شده در این پاسخ، صرفاً جهت اطلاع‌رسانی است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره تخصصی در نظر گرفته شود. قبل از هرگونه اقدام در زمینه استفاده یا تولید کلروفرم، حتماً با متخصصان مربوطه مشورت کنید.