معرف گیمسا (Giemsa stain) یک معرف رنگ‌آمیزی شیمیایی است که به‌طور گسترده در میکروسکوپ نوری برای رنگ‌آمیزی سلول‌ها، به‌خصوص در زیست‌شناسی سلولی و پزشکی کاربرد دارد. این معرف به ویژه برای مشاهده سلول‌های خونی و ساختارهای کروموزومی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
روش ساخت معرف گیمسا
معرف گیمسا معمولاً به صورت محلولی شامل رنگ‌های متیلن بلو، اکریدین اورانژ و ائوزین است و در یک حلال فسفات با pH حدود 6.8 آماده می‌شود. فرآیند آماده سازی شامل حل کردن پودر رنگ در حلال مناسب و تنظیم pH است. این معرف برای رنگ‌آمیزی اسید نوکلئیک‌ها و پروتئین‌ها بکار می‌رود.
معادله واکنش تشکیل معرف گیمسا
معادله واکنش شیمیایی خاص و دقیق برای تشکیل این رنگ وجود ندارد، زیرا این معرف معمولاً یک مخلوط از رنگ‌ها و عوامل تثبیت‌کننده است و فرآیند تولید آن شامل تغییرات شیمیایی زیادی است که در قالب یک معادله ساده نیست. البته می‌توان گفت که این معرف بر اساس واکنش‌های پیوند رنگ‌های آزور و متیلن بلو با اجزای سلولی شکل می‌گیرد.
کاربردهای معرف گیمسا
- رنگ‌آمیزی گسترش خونی برای تشخیص انواع گلبول‌ها و انگل پلاسمودیوم (عامل مالاریا)
- رنگ‌آمیزی کروموزوم‌ها در مطالعات سیتوژنتیکی (مثلاً تهیه کاریوتایپ)
- تشخیص باکتری‌ها و انگل‌های سلولی
- مطالعات پاتولوژی برای بررسی تغییرات سلولی
نکات ایمنی حین کار با معرف گیمسا
- از تماس مستقیم با پوست و چشم خودداری کنید، زیرا ممکن است محرک باشد.
- از دستکش و عینک محافظ استفاده کنید.
- در مکان‌های با تهویه مناسب و دور از منابع آتش استفاده شود.
- محلول‌های باقیمانده را طبق مقررات دفع مواد شیمیایی دفع کنید.
قیمت خرید معرف گیمسا در ایران و جهان
قیمت معرف گیمسا بستگی به حجم، کیفیت و برند تولیدکننده دارد. به طور تقریبی، در ایران قیمت خرید این معرف برای حجم‌های آزمایشگاهی می‌تواند از حدود چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر باشد. در بازار جهانی قیمت‌ها نیز بسته به برندهای معتبر اروپایی و آمریکایی متفاوت است و معمولاً هر لیتر از محلول آماده در حدود چند ده تا چند صد دلار قیمت دارد.